© Alicja Jajko-Siwek Artykuł udostępniony na licencji CC BY-SA 4.0
Rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych (ang. information and communication technologies – ICT), stanowiących kluczowy element społeczeństwa informacyjnego, przebiega w Polsce intensywnie, ale dostęp do ICT w poszczególnych grupach społecznych jest nierównomierny. Grupą szczególnie narażoną na wykluczenie cyfrowe są emeryci. Celem artykułu jest przedstawienie zmiany poziomu cyfryzacji emerytów w Polsce w okresie pandemii COVID-19 i wskazanie czynników wpływających na cyfryzację tej grupy społecznej. Wykorzystano dane dotyczące 704 respondentów badania panelowego SHARE Corona Survey 2, przeprowadzonego w 2021 r. przez European Research Infrastructure Consortium. Analizy dokonano przy użyciu metody drzew klasyfikacyjnych skonstruowanych według algorytmu CART. Uzyskane wyniki wskazują, że w okresie pandemii COVID-19 – czyli w sytuacji wystąpienia bezpośredniego (osobistego) zapotrzebowania na usługi i produkty, do których dostęp drogą tradycyjną jest ograniczony, a możliwy i łatwy drogą elektroniczną – intensywność korzystania z internetu przez emerytów się zwiększyła. Czynnikiem decydującym o przezwyciężeniu bariery motywacyjnej w korzystaniu z ICT była obawa przed zarażeniem się koronawirusem, wiążąca się z zagrożeniem zdrowia i życia. Duże znaczenie miała również chęć niesienia pomocy innym.
cyfryzacja, emeryt, drzewo klasyfikacyjne, pandemia COVID-19
C38, H55, I10, O33
Aasa Polska. (2018). Raport Aasa. Aktywność starszych pokoleń w Internecie oczami młodych 2018. Pobrane 10 sierpnia 2022 r. z https://aasynetu.pl/storage/download/Raport%20Aasa%20-%20aktywnosc%20starszych%20pokolen%20oczami%20mlodych%202018.pdf.
Almuallim, H., Kaneda, S., Akiba, Y. (2002). Development and applications of decision trees. W: Cornelius T. Leondes (red.), Expert Systems. The Technology of Knowledge Management and Decision Making for the 21st Century (vol. 1, s. 53–77). Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-012443880-4/50047-8.
Batorski, D. (2009). Wykluczenie cyfrowe w Polsce. Studia Biura Analiz Sejmowych, (3), 223–249. https://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/EF6792CAECA980CCC1257A30003CF2F6/$file/9_19.pdf.
Batorski, D. (2011). Korzystanie z Technologii Informacyjno-komunikacyjnych. Contemporary Economics, 5(3), 299–327. http://doi.org/10.5709/ceparp.18979254.59.
Batorski, D. (2013). Polacy wobec technologii cyfrowych – uwarunkowania dostępności i sposobów korzystania. Contemporary Economics, 7(special issue), 317–341. https://doi.org/10.5709/ce.1897-9254.114.
Batorski, D. (2015). Technologie i media w domach i w życiu Polaków. Contemporary Economics, 9(4), 373–395. http://dx.doi.org/10.5709/ce.1897-9254.192.
Błędowski, P., Grodzicki, T., Mossakowska, M., Zdrojewski, T. (red.). (2021). Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem. Gdański Uniwersytet Medyczny. https://polsenior2.gumed.edu.pl/attachment/attachment/82370/Polsenior_2.pdf.
Börsch-Supan, A. (2022). Survey of Health, Ageing and Retirement in Europe (SHARE) Wave 9. COVID-19 Survey 2. Interview Date. Release version: 8.0.0. SHARE-ERIC. Data set. https://doi.org/10.6103/SHARE.w9caintd.800.
Breiman, L., Friedman, J. H., Olshen, R. A., Stone, C. J. (red.). (1984). Classification and Regression Trees. (Wadsworth statistics/ probability series). Wadsworth International Group.
Centrum Badania Opinii Społecznej. (2020). Korzystanie z Internetu. Komunikat z badań Nr 85/2020. http://www.cbos.plhttps://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_085_20.PDF.
Centrum Badania Opinii Społecznej. (2021). Korzystanie z Internetu. Komunikat z badań Nr 83/2021. http://www.cbos.plhttps://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2021/K_083_21.PDF.
Centrum Badania Opinii Społecznej. (2022). Korzystanie z Internetu w 2022 roku. Komunikat z badań Nr 77/2022. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2022/K_077_22.PDF.
Coria, S. R., Mondragón-Becerra, R., Pérez-Meza, M., Ramírez-Vásquez, S. K., Martínez-Peláez, R., Barragán-López, D., Ávila-Barrón, O. R. (2013). CT4RDD: Classification trees for research on digital divide. Expert Systems with Applications, 40(14), 5779–5786. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2013.04.002.
Czekanowski, P. (2012). Społeczne aspekty starzenia się ludności w Polsce. Perspektywa socjologii starości. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Dąbrowska, A., Janoś-Kresło, M., Lubowiecki-Vikuk, A. (2019). Potrzeby usługowe osób starszych w warunkach przemian demograficznych w Polsce. Oficyna Wydawnicza SGH.
European Commission. (2021). Report on the Consultation on the 2030 Digital Compass: The European way for the Digital Decade. https://ec.europa.eu/https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/targeted-consultation-2030-digital-compass-european-way-digital-decade.
European Commission. (2022). Digital Economy and Society Index 2022: overall progress but digital skills, SMEs and 5G networks lag behind. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_22_4560.
Gatnar, E. (2001). Nieparametryczna metoda dyskryminacji i regresji. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gatnar, E., Walesiak, M. (red.). (2004). Metody statystycznej analizy wielowymiarowej w badaniach marketingowych. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. O. Langego we Wrocławiu.
Główny Urząd Statystyczny. (2020). Społeczeństwo informacyjne w Polsce w 2020 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/nauka-i-technika-spoleczenstwo-informacyjne/spoleczenstwo-informacyjne/spoleczenstwo-informacyjne-w-polsce-w-2020-roku,2,10.html.
Główny Urząd Statystyczny. (2021). Społeczeństwo informacyjne w Polsce w 2021 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/nauka-i-technika-spoleczenstwo-informacyjne/spoleczenstwo-informacyjne/spoleczenstwo-informacyjne-w-polsce-w-2021-roku,2,11.html.
Główny Urząd Statystyczny. (2022). Wskaźniki społeczeństwa informacyjnego. Badania wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/nauka-i-technika-spoleczenstwo-informacyjne/spoleczenstwo-informacyjne/zeszyt-metodologiczny-wskazniki-spoleczenstwa-informacyjnego-badania-wykorzystania-technologii-informacyjno-komunikacyjnych,8,2.html.
Kancelaria Senatu. (2015). Wykluczenie cyfrowe w Polsce. Opracowania tematyczne OT-637. https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/133/plik/ot-637_internet.pdf.
Kurek, S. (2008). Typologia starzenia się ludności Polski w ujęciu przestrzennym. Wydawnictwo Naukowe AP. https://rep.up.krakow.pl/xmlui/handle/11716/3070.
Loh, W. Y., Shih, Y. S. (1997). Split selection methods for classification trees. Statistica Sinica, 7(4), 815–840.
Luterek, M. (2005). Mierzalność społeczeństwa informacyjnego za pomocą wskaźników prostych. W: B. Sosińska-Kalata, M. Przastek-Samokowa (red.), Od informacji naukowej do technologii społeczeństwa informacyjnego (s. 115–123). Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich.
Parlament Europejski. (2020). Sprawozdanie w sprawie zniwelowania przepaści cyfrowej między kobietami a mężczyznami: kobiety w sektorze cyfrowym. https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/A-9-2020-0232_PL.html.
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. (2020). COVID-19 Business Pulse Survey – Polska. https://www.parp.gov.pl/storage/publications/pdf/08-COV-BPS-Survey_Poland_results_FINAL_PL_plus_author_info.pdf.
Rokach, L., Maimon, O. (2008). Data mining with decision trees. Theory and Applications. World Scientific Publishing.
Rozkrut, D. (2017). Zjawiska i procesy kształtujące rozwój społeczeństwa informacyjnego i gospodarki cyfrowej w Polsce. W: G. Bar (red.), E-obywatel, e-sprawiedliwość, e-usługi (s. 3–14). Wydawnictwo C.H. Beck.
Survey of Health, Ageing and Retirement in Europe. (2021). Kwestionariusz sharew9_corona _main_test_pl. Pobrane 10 sierpnia 2022 r. z https://share-eric.eu/fileadmin/user_upload/Questionnaires/Corona_Questionnaire_2/corona2_pl_cati.pdf.
Szatur-Jaworska, B., Błędowski, P., Dzięgielewska, M. (2006). Podstawy gerontologii społecznej. Oficyna Wydawnicza Aspra-Jr.
Szukalski, P. (2008). Ageizm – dyskryminacja ze względu na wiek. W: Kowaleski, J. T., Szukalski, P. (red.), Starzenie się ludności Polski – między demografią a gerontologią społeczną (s. 153–184). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Śmiałowski, T. (2020). Demograficzne i terytorialne uwarunkowania zróżnicowania wykluczenia cyfrowego. Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician, 65(1), 34–45. https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.9027.
Tomaszewska, A. W. (2013). Społeczeństwo informacyjne – pojęcie, pomiar i stopień rozwoju w Polsce. W: P. Urbanek (red.), Ekonomia i zarządzanie w teorii i praktyce (t. 6). Determinanty konkurencyjności przedsiębiorstw, regionów, gospodarek (s. 300–316). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
